Bu rapor sosyal hizmet uygulaması dersi kapsamında öğrenciler tarafından hazırlanmış olup ideal sosyal inceleme raporunun nasıl olmasına dair bir iddia taşımamaktadır. Raporda yer alan bilgi ve olaylar öğrenci tarafından doldurulmuştur.
1.Kimlik Bilgileri:
Kurum
Adı: Rize Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü
Raporu Düzenleyen: Habibe TANDOĞAN (Sosyal Çalışmacı)
Havale Eden: Rize Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü
Müracaat Tarihi:03.03.2023
Müracaat Nedeni:Hatice ve Hasan KURT çiftinin bakıma muhtaç olduğu gerekçesiyle huzurevine yerleştirilmesi talebi
Sosyal İnceleme Tarihi: 09.03.2023
Rapor Tarih ve Sayısı:13.03.2023/13
MÜRACAATÇININ
Adı-Soyadı: İsmail ÇELİKTOZ
Doğum Yeri ve Yılı:12.01.1980
Ana-Baba Adı: Raziye-Mehmet
Öğrenim Durumu: Lise mezunu
İşi/Mesleği: Mahalle muhtarı
Sağlık Durumu: İyi
Cinsiyeti: Erkek
Medeni Durumu: Evli
Ev Adresi: Eriklimanı Mahallesi Derepazarı-RİZE
HİZMETTEN YARARLANACAK BİREYLERİN
Adı Soyadı : Hatice – Hasan KURT
Doğum Yeri ve Yılı : 1923/Rize – 1924/Rize
Ana-Baba Adı : Zinnet-Mehmet / Meryem-Osman
İşi/Mesleği : Ev hanımı – Aşçı
Cinsiyeti : Kadın – Erkek
Medeni Durum : Evli
Öğrenim Durumu : Okuryazar değil – İlkokul mezunu
İkamet Adresi : Eriklimanı Mahallesi Derepazarı-RİZE
2. SOSYAL İNCELEMENİN:
Yapıldığı Yer : Hizmetten Yararlanacak Bireylerin İkamet Adresi olan Derepazarı İlçesi Eriklimanı Mahallesi’nde bulunan evinde görüşme gerçekleştirildi.
Nedeni :Yaşlı Hatice ve Hasan KURT Çiftinin Huzurevine Yerleştirilme Talebinin Değerlendirilmesi
Bilgi Toplama Yolları ve Kullanılan Kaynaklar: İsmail ÇELİKTOZ (müracaatçı), Hatice ve Hasan KURT (hizmetten yararlanacak bireyler), MERNİS, SOYBİS bilgileri
Yaşlı çiftin kurum bakımına alınması talebini gerçekleştiren kişi mahallenin muhtarı İsmail ÇELİKTOZ’ dur. Yaşlı çift ile yapılan görüşmede muhtar İsmail ÇELİKTOZ da yer aldı.
3. Değerlendirme (Assessment):
Genel Durumu:
Müracaatçı İsmail ÇELİKTOZ, 03.03.2023 tarihinde Rize Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü’ne vermiş olduğu dilekçesinde; mahalle sakinlerinden Hatice ve Hasan Kurt adında bakıma muhtaç bir yaşlı çiftin yaşadığını, bakacak kimseleri olmadığını, bu nedenle kurum bakımı altına alınmaları gerektiğini beyan etmiştir. Bu talep doğrultusunda müracaatçı ile birlikte yaşlı çiftin ikamet ettiği ‘Eriklimanı Mah. Derepazarı/RİZE’ adresinde sosyal inceleme gerçekleştirilmiş ve bu rapor düzenlenmiştir.
Hatice KURT ile yapılan görüşmede; eşi Hasan KURT ile 11.08.1942 tarihinde evlendiklerini fakat çocukları olmadığını, eşinin uzun yıllar özel şirketlere ait gemilerde aşçı olarak çalıştığını fakat sigortası yeterli ödenmediği için gününü dolduramamasından mütevellit emekli olamadığını ve bu sebepten hiçbir yardımdan yararlanamadıklarını ifade etmiştir. Önceleri yeşil kart sisteminden faydalandıklarını ancak şu an genel sağlık sigortasından yararlandıklarını belirtmiştir. Hasan KURT ile konuşmaya çalışılmış fakat ifadeleri tam olarak anlaşılamamıştır. Hatice KURT, eşi Hasan Kurt’un kelimeleri yuvarlayarak konuştuğu için konuşmasının bozuk olduğunu fakat akıl ve ruh sağlığında bir problem olmadığını ve söylemlerimizi anladığını belirtmiştir. Aynı zamanda eşi Hasan KURT’un sol bacağı tutmadığı için yürüyemediğini, ameliyata rağmen tam bir iyileşme sağlanmadığını, bütün gereksinimlerinin yatağa bağlı bir şekilde karşılandığını ve yaşlı olduğu için bu süreçte kendisine komşularının yardım ettiğini ifade etmiştir. Hatice KURT’a kendisinin genel durumu sorulduğunda ise herhangi bir sağlık probleminin olmadığını sadece yaşlılıktan dolayı unutkanlığının olduğunu ifade etti.
Muhtar İsmail ÇELİKTOZ ile yapılan görüşmede; yaşlı çiftin bakacak kimsesinin olmadığını, evlerinin kendilerine ait eski bir müstakil köy evi olduğunu ve temizliğini komşularının yaptığını ifade etmiştir. Ayriyeten yaşlı çiftin kardeşlerinin olduğunu ancak onların da yaşlı olmaları dolayısıyla bakımlarını sağlayamayacağını belirtmiştir. Hasan KURT’ un yatalak olması ve Hatice KURT’ un unutkan olmasına ek olarak sadece çaylıklarından elde ettikleri gelirin olması ve sosyal güvencelerinin de olmaması sebebiyle evde tek başına olmalarından korktuklarını ve bir an önce huzurevine alınmaları gerektiğini ifade etmiştir.
Kişilik Özellikleri:
Müracaatçıİsmail ÇELİKTOZ: Sorulan sorulara tutarlı cevap verdiği, iletişim kurmakta güçlük çekmediği ve kendisini güzel ifade ettiği gözlemlenmiştir. Genel olarak kişisel bakımına dikkat eden, temiz ve düzenli biri olmakla birlikte sağlıklı bir görünüme sahiptir.
Hizmetten yararlanacak olan birey Hatice KURT: Genel olarak temiz ve düzenli bir görünüme sahiptir. Konuşurken kendisini iyi ifade ettiği fakat mahcup bir ifadesi olduğu gözlemlenmiştir. Aslında girişken, sosyal ve hareketli bir yapısının olduğu ancak zor bir yaşam sürmelerinden ötürü yıpranmış bir görünüme sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Hizmetten yararlanacak olan birey Hasan KURT: Hastalığına rağmen temiz, bakımlı ve dirençli bir kişiliğe sahip olduğu gözlemlenmiştir. Konuşma güçlüğü yaşadığı için pek iletişim kurulamamıştır.
İş ve Ekonomik Durumu:
Hasan KURT uzun yıllar özel şirketlere ait gemilerde aşçılık yapmış fakat sigortası eksik ödendiği için emekli olamamıştır. Hatice KURT ise ev hanımıdır. 3500 metrekare civarında bir arazileri bulunmaktadır. Arazinin bir kısmında çay bulunmakta ve yılda 3 ton civarında yaş çay bulunmaktadır. Bu çayı kendileri toplayamadıkları için komşuları yarılık yaparak yardımcı olmaktadır. Bunun dışında herhangi bir gelirleri ve sosyal güvenceleri bulunmamaktadır.
Öğrenim Durumu:
Hasan KURT ilkokul mezunudur. Hatice KURT ise eğitim alamadığı için okuma ve yazma bilmemektedir.
Sağlık Durumu:
Hatice KURT’ un genel olarak sağlık durumu iyi olmakla birlikte yaşlılığa bağlı unutkanlığı olmaktadır. Bunun dışında bilinen bir kronik rahatsızlığı bulunmadığı öğrenilmiştir. Kullandığı herhangi bir ilaç bilgisine ulaşılamamıştır.
Hasan KURT beş yıl önce sol bacağından ameliyat olmuş ve geçici bir iyileşme sağlanmıştır. Ancak 3 yıl ayağı aksak bir şekilde yürüdüğünü ve bir aydır yere basamadığı için yatağa bağımlı hale geldiği bilgisi edinilmiştir.
Sabıka Durumu:
Yaşlı çift, görüşme esnasında sabıka kaydının bulunmadığını ifade etmiş ve yapılan araştırmalarda herhangi bir suç öyküsü veya sabıka kaydı bulunamamıştır.
Yaşanılan Konut Durumu:
Yaşanılan konut kendilerine ait olmakla birlikte eski ve müstakil bir köy evidir. Evin üç küçük odası, bir mutfağı ve tuvaleti vardır. Ancak evde banyo bulunmamaktadır. Evin temizliğine ise komşular yardım etmektedir.
Aile ve Psiko-Sosyal Durumu:
Hatice KURT 1923 Rize/Derepazarı doğumlu olup 100 yaşındadır. Eşi Hasan Kurt ise 1924 Rize / Derepazarı doğumlu ve 99 yaşındadır. Hatice KURT ve Hasan KURT 11.08.1942 tarihinde evlenmişlerdir. Evliliklerinden çocukları olmamıştır.
Hatice KURT, eşi Hasan KURT’ un uzun yıllar özel bir şirkete bağlı gemilerde aşçılık yaptığını fakat sigortası tam yatırılmadığı için emekli olamadığını ve şu an sosyal güvencelerinin olmadığını sadece genel sağlık sigortası kapsamında bulunduğunu ifade etmiştir. Ayrıca tek gelirlerinin 3500 metrekarelik arazilerinde bulunan çaylıktan elde edilen miktar olduğunu beyan etmiştir. Hasan KURT ile konuşulmaya çalışılmış ancak söylemleri anlaşılmamıştır. Hatice KURT eşinin dilini yuvarlayarak konuştuğu için söylediklerinin anlaşılmadığını, ancak ruhsal anlamda hiçbir sorununun olmadığını belirtmiştir. Hatice KURT, eşi Hasan KURT’ un beş yıl önce geçirdiği bir ameliyat sebebiyle bacağının işlevini kaybettiğini ve yatağa bağımlı hale geldiğini ifade etmiştir.
Hatice KURT, evinin bütün işini yapabildiğini ancak yaşlılığı sebebiyle artık buna gücünün yetmediğini ifade etmiştir. Çocukları olmadığı için kendilerine bakacak kimseleri olmadığını belirtmiştir. Unutkanlık hastalığı ve eşinin durumundan önce daha aktif bir yaşantısı olduğunu, komşuları ile görüştüğünü, alışverişe ve gezmeye çıkabildiğini ifade etmiştir. Ancak kendi ve eşinin sağlık problemlerinden dolayı artık sosyal hayatının oldukça kısıtlandığını, arkadaşlık ve akrabalık bağlarının zayıfladığını belirtmiştir.
İsmail ÇELİKTOZ, mahallenin muhtarı olarak yaşlı çiftin sağlık sorunlarından dolayı endişelendiği için çiftin adına başvuruda bulunmuştur. Mahalle muhtarı olarak Hasan ve Hatice KURT için fiziksel, psikolojik ve sosyal açıdan bütün hizmetleri sağlamaya çalıştığını, ancak sağlık sorunlarının ilerlemesinden dolayı kurum bakımı altına alınması dahilinde daha iyi şartlarda bakım sağlanacağını ifade etmiştir. Hasan KURT’ un 88 yaşında Emine KARA ve 84 yaşında İfaket VANLI adında iki kız kardeşi bulunduğunu ancak onların da çok yaşlı olmasından mütevellit bakım sağlayamayacağını belirtmiştir. Benzer şekilde Hatice KURT’ un da üç kız kardeşi olduğunu fakat yaşlı çiftin bakımı için iletişime geçtiklerinde kendilerinin ilgilenemeyecek durumda olduklarını ifade ettiklerini eklemiştir. Hasan KURT’ un yatağa bağımlı olduğu için sosyal bir yaşantısı olmadığını, Hatice KURT’ un da eşi Hasan KURT’ un bakımını sağlamak ve evin işlerini yerine getirmek gibi sorumluluklarından dolayı evden dışarı çıkamadığını ifade etmiştir.
3.1. Müracaatçının sorununa ilişkin bilgiler:
Hatice KURT, unutkanlığından dolayı eşi Hasan KURT’ un sağlık sorunlarının tam olarak ne zaman başladığı hakkında net bilgi verememiştir. Yalnızca beş yıl önce sol bacağından bir ameliyat geçirdiğini, önce kısa süreli bir düzelme yaşadığını fakat üç yıldır ciddi şekilde aksayarak yürüdüğünü, bir ay öncesinde ise tamamen yatağa bağımlı hale geldiğini ifade etmiştir. Çocuklarının olmaması ve akrabalarının kendilerine yardım edebilecek düzeyde olmamalarından dolayı Hatice KURT, eşi Hasan KURT’ un bakımını tek başına üstlenmek durumunda kalmıştır. Ancak çiftin yaşlarının da ilerlemesinden dolayı ve buna ek olarak Hatice KURT’ un unutkanlığının başlamasının ardından komşuların ve muhtarın yardımları yetersiz kalmaya başlamıştır. Bu noktada uzman desteğine ihtiyaç gerekmektedir.
3.2. Müracaatçının bireysel özellikleri ve güçlerine ilişkin bilgiler:
Yaşlı çiftin problemlerinin Hasan KURT’ un geçirdiği ameliyat ve peşi sıra yaşadığı sağlık sorunları ile başlamış olduğu görülmektedir. Bu süreçte Hatice KURT, hem bakıma ihtiyacı olan hem de bakım sağlayan konumunda olması sebebiyle oldukça yorulmuş, fakat eşine olan sevgisi ve komşularından gelen destek sayesinde güçlü kaldığı görülmüştür. Hasan KURT’ un ise yaşadığı sağlık sorunları karşısında dirayetli yapısı, eşi ve mahalle sakinlerinden aldığı manevi destek sayesinde psikolojik açıdan güçlü durmaya çalıştığı görülmektedir. Hasan KURT’ un dilini yutarak konuşması kendini ifade ederken zorlanmasına sebep olmaktadır. Yaşlı çiftin bakımlarını sağlayamama nedenlerinden biri ise yaşlılığın ilerlemesinden kaynaklı fiziksel ihtiyaçlarını karşılayabilme kapasitesinin gerilemesinden kaynaklanmaktadır. Ancak Hasan KURT ve Hatice KURT’ un bu süreçte en önemli motivasyonları aralarında kurulmuş olan sevgi bağı olmuştur. Sorunlarıyla baş edebilmelerinde muhtar İsmail ÇELİKTOZ ve komşuları maddi, manevi destek sağlamıştır.
3.3. Sosyal çevreye ilişkin bilgiler:
Yaşlı çiftin tek başlarına ikamet ettiği eve ulaşım sağlandığı esnada mahalle ve komşuları mümkün mertebe gözlemlenmeye çalışılmıştır. Çiftin çocuğu olmadığı için sadece akraba ve komşularıyla olan ilişkileri incelenmiştir. Akrabalarıyla olan ilişkisine bakıldığında; Hasan KURT’ un iki ablası ve Hatice KURT’ un üç ablası hakkında az miktarda bilgi edinilmiştir. Edinilen bilgilere göre kardeşleri yaşlı çift ile yakından ilgilenmemekte ve çok az iletişim kurmaktadır. Ancak komşuları ve mahalle muhtarı bu boşluğu ellerinden geldiği kadar doldurmaya çalışmış, yardımsever ve nazik bir tutum sergilemişlerdir. Buna karşın KURT çiftinin, bu bireyler ile mahcubiyetle karışık güzel bir bağ kurduğu gözlemlenmiştir.
3.4. Sorunun ortaya çıkışı ve çözüm yollarına ilişkin değerlendirme:
Yapılan sosyal inceleme sonucunda Hatice KURT, Hasan KURT ve muhtar İsmail ÇELİKTOZ ile görüşülmüştür. KURT çiftinin 99 ve 100 yaşlarında olmaları, çocuk sahibi olmamaları ve kendilerinin bakımını sağlayacak bir yakınının bulunmaması, akıl ve ruh sağlıklarının yerinde olması, Hasan KURT’ un yatağa bağımlı olması ve Hatice KURT’ un unutkanlığının olması, bağımlılık yapıcı madde kullanmadıkları, bulaşıcı ve kronik bir rahatsızlıklarının bulunmaması, sosyo-ekonomik açıdan yoksunluk yaşamaları sebeplerinden dolayı huzurevine kabullerinin sağlanması için gereken nitelikler sağlanmaktadır. Mahalle muhtarı ve komşularının maddi ve manevi desteğiyle hayatlarını idame ettiren Hatice ve Hasan KURT çiftinin 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’nun 3.Maddesinin (d) bendi gereği ve Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi’nin huzurevi bölümüne ücretsiz olarak yerleştirilmesinin uygun olacağı kanaatindeyim.
4. Müdahale planı:
- değiştirilmesi gereken sistemler;
Bakım tedbirleri kapsamında bakım sigortasının olmaması büyük bir eksiklik olmaktadır. Ayrıca evde bakım hizmetlerinin niteliği genişletilmeli ve eksiklikler saptanmalıdır. Ancak Hasan ve Hatice KURT’ un evde bakım hizmetinden yararlandırılmasından ziyade kurum bakımı altına alınması daha uygun olacaktır. Çünkü yaşlı çiftin fiziksel, psikolojik ve sosyal açıdan profesyonel destek ile güçlendirilmesi ve yaşlılık dönemi kayıplarının en aza indirilmesi gerekmektedir.
- müdahalenin mikro, mezzo ve makro düzeyleri;
Mikro: Yaşlı çiftin kurum bakımı altına alınmasının sağlanması ve yaşlılık dönemi kayıplarının en aza indirgenmesi gerekmektedir. Çift duygusal ve bilişsel açıdan desteklenmelidir.
Mezzo: Kurum bakımı altına alınan yaşlıların kurum bakımı kapsamında ilgili yasaların sağladığı haklar ile fiziksel, sosyal, psikolojik ve kültürel ihtiyaçlarının belirlenmesi ve giderilmesi gerekmektedir. Kurumda bulunan diğer yaşlılar ile uyumunun sağlanması ve takip edilmesi gerekmektedir.
Makro: Yaşlılık alanına ilişkin mevcut politika ve hizmetlerin iyileştirilmesi, sorun alanlarının belirlenmesi ve sorun alanlarının çözümünü kapsayacak daha kapsamlı politika ve hizmetlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Ayriyeten bakım sigortası hizmetinin uygulanması ve toplumda yaşlılık ve yaşlılığın getirdiği problemler hakkında bilinçlendirme amaçlı çalışmalar yapılması gerekmektedir.
- değişme sürecinde sosyal hizmet uzmanının rolleri;
Danışmanlık: Danışmanlık kapsamında sosyal hizmet uzmanları, müracaatçıyı güçlü ve zayıf yönleriyle her açıdan tanımaya çalışır. Müracaatçının zayıf yönlerinden ziyade güçlü özelliklerine odaklanarak kendi potansiyelinin farkına varmasını ve açığa çıkarmasını sağlar. Ayriyeten müracaatçının yararlanacağı hizmetleri belirleyerek ilgili kurum veya kuruluşlara yönlendirme sağlar. Burada sosyal çalışmacı yaşlı çiftin kurum bakımı altına alınması için gerekli görüşmeleri sağlamış ve çiftin huzurevi işlemleri için ne yapması gerektiğini muhtara anlatmıştır. Burada amaç bireyin bilinçlenmesi ve kendi kendine yetebilecek düzeye erişmesidir. Yaşlı çiftin bakım hizmetleri ve huzurevi kuralları hakkında bilgilendirilmesini sağlamak.
Savunuculuk: Sosyal hizmet uzmanının müracaatçı grubunun haklarını savunmasıdır. Burada sosyal hizmet uzmanı, bakım hizmeti sağlanan yaşlıların haklarının ne olduğunu bilmeli ve gerek gördüğü takdirde haklarından yararlandırılmasının sağlanması.
Aracı: Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıları ihtiyaç duyulabilecek kaynaklar hakkında bilgilendirir. Ulaşılabilir kaynaklarla müracaatçı arasında kaynak buluşturucu işlevi görür. Yaşlı çiftin kurum bakımı altına alınmasında gerekli işlemleri sağlamada yardımcı olur.