Hiçbir çocuk diğeriyle tipa tip aynı gelişim hızını göstermez. Her çocuk biriciktir ve kendine ait bir gelişim hızı vardır. Bununla birlik- te, çocukları çoğunun belirli beceri ve
davranışlara ulaştığı, belirlenmiş gelişim aralıkları bulunmaktadır. Çocuklar gelişimin bu kilometre taşlarına beklenen zaman aralığı içinde ulaşmadığı zaman gelişimsel gecikmeden şüphelenilebilir. Örneğin çoğu çocuk 9-15. aylar arasında yürümeye başlar. Bir çocuk 13. ayına gelmişse ve hâlâ emekliyorsa ya da kol- tuğa, masaya vs. tutunarak sıralıyorsa endişelenmeye gerek yoktur. Yürümek için gerekli becerileri kazanmıştır ve kısa bir süre sonra yürüyecektir. Ancak 19 aylık olduğu hâlde herhangi bir yürüme belirtisi göstermeyen bir çocuğun, çocuk doktoruna götürülmesi ve tıbbi ya da gelişimsel bir probleminin bulunmadığına emin olunması gerekir.
Bazı çocukların da beklenen yaş aralığından daha önce, belirli beceri ve davranışları düzenli olarak geliştirdikleri görülür Eğer bir çocuk beklenen zaman çerçevesinden daha önce söz konusu gelişimi gösteri yorsa çocuğun yaşının ilerisinde parlak ya da üstün yetenekli olma ihtimali yüksektir Bu çocukların gelişiminin yakından takip edilmesi, erken gelişen becerilerin desteklenebileceği ortamların çocuklara sağlanması önemlidir.
| Gelişimi Destekleyen Etkenler | Gelişimi Engelleyen Etkenler |
| Çocuğa sevgi, bakım, güvenlik ve kabul gösterilmesi | Çocuğun aile tarafından ihmali ve reddedilmesi |
| Bol malzemeyle zenginleştirilmiş uyarıcı bir ortam | Monoton ya da uyarıcı olmayan, çocuğa çeşitli zengin seçeneklerin sunulmadığı ortam |
| Yeterli ve dengeli beslenme | Katılıma imkan vermeyen ve açık |
| Kendi gelişimi ve hayatıyla ilgili konularda katılım fırsatları verilmesi olmayan bir çevre (dinlemek, düşünce ve görüşlerine saygı göstermek, karar verme süreci ne dahil etmek vb.) | Çocukla etkileşime girilmemesi. anne babanın çocuğa bunun için zaman ayırmaması |
| Çocukla nitelikli etkileşime girilme si (konuşmak, birlikte oyun oynamak, beraber yemek yemek, kitap okumak vb.) | İstismara açık, olumsuz ev koşul ları ve buna bağlı olarak çocuğun yaşamını sürdürmek için çoğunlukla mücadele etmek zorunda kalması |
| İyi bir eğitim | Oyun oynamak ya da kültürel etkinliklere katılmak için fırsat sunulmaması |
| Yaşına uygun oyuncak, eğitim materyalleri ve kitaplar sunulması |
