Çocukların hayatla tanıştıkları andan itibaren gelişimlerini etkileyen en önemli faktör oyunlar ve oyuncaklardır. Oyun çocuğun çevresiyle olan iletişim şeklidir. Çocuk oyun sırasında hem duygularını hem de ihtiyaçlarını ifade edebilmekte ve sorunlarını çözebilmektedir.
Çocuk oyun oynarken aynı zamanda toplum ve ahlak kurallarına uyum göstermeyi de öğrenir. Arkadaşlarıyla beraber oynayan çocuklar; paylaşma, bekleme, sabırlı olma gibi duygularla, iş birliği yapma gibi sosyal hayatında ona lazım olan yetenekleri kazanır.
Oyuncak Nedir?
Çocukların gelişim sürecinde onların fiziksel, zihinsel psikososyal
yönden gelişimlerini etkileyen, şekillendiren, düzenleyen, yaratıcı
yönlerini ve hayal güçlerini geliştiren, yeteneklerinin ortaya çıkmasını
destekleyen Belirli alanlarda beceriler kazanmasını sağlayan her çeşit
oyun malzemesi oyuncak olarak adlandırılır. Bir şeyin oyuncak olarak
değerlendirilmesi için sadece hazır yapılmış yapılandırılmış bir ürün
olması gerekmez. Çocuğun oyun oynarken kullandığı kum, kil, hamur,
su, boş kutular, ipler, kağıtlar da aynı kapsam içinde yer alır.
Çocuklar İçin Oyuncak Seçimi
Çocuk için oyun ve oyuncağın önemi kadar oyuncak seçimi de önemlidir.. Çocuk açısından doğru
oyuncaklarla oyun oynamanın ciddi yararlar sağladığı bilinmektedir.
Günümüzde çok çeşitli oyuncak bulunmaktadır. Ebeveynlere düşen
en önemli görev çocuğa uygun oyuncaklar sunmaktır.
*Oyuncak çocuğun ilgisine, bireysel özelliklerine, becerisine, yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
*Oyuncak çocuğun merak ve ilgisini çekebilmelidir. Çocuğun hoşuna gidebilecek renkte ve şekilde olmalıdır.
*Oyuncak fonksiyonel olmalı, fazla yapılanmış olmamalı, yaratıcılığı ve hayal gücünü sınırlamamalıdır. Yapılandırılmamış oyuncaklar çocuğun yaratıcılığını harekete geçirir. Çocuklar kendilerine hazır sunulmayan, kendilerinin yapılandıracakları oyuncaklarla daha uzun süre oynarlar.
*Çocuğa sadece tek başına oynayacağı oyuncaklar alınmamalı, grup olarak oynayabileceği oyuncaklar da alınmalıdır.
*Oyuncaklar çocuğun psikolojik ve fizyolojik sağlığını bozucu olmamalıdır. Korku, şiddet, kötü davranış gibi çocuğun psikososyal gelişimini olumsuz yönde etkileyici unsurlar içermemelidir.
*Kasları çalıştıran, çocuğun hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştiren, çocuk ve bakım veren etkileşimini destekleyen, dil ve problem çözme becerilerini geliştiren, iş birliğini artıran, problem çözmeye ve keşfetmeye teşvik eden, hem zihinsel hem de fiziksel aktiviteleri içeren, zihni çalıştıran, işlem
yapabilme kapasitesini arttıran, öz bakım becerilerini güçlendiren, motor becerileri geliştiren, çocuğun diğer çocuklar, kişiler ya da doğayla bağ kurmasını sağlayan güvenli oyuncaklar seçilmelidir.
*Çocuğun fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişime katkı sağlayacak oyuncaklar tercih edilmelidir.
*Oyuncağın çocuğun doğal yeteneklerini ortaya çıkarabilecek, oynarken öğrenmesini kolaylaştıracak, becerilerini artıracak, yaratıcı yönlerine hitap edecek türde olmasına dikkat edilmelidir.
*Pahalı oyuncak doğru oyuncak demek değildir. Çocuk için en önemli nokta onun hayal dünyasını harekete geçiren, bilişsel süreçlerini aktive eden ve öğretici özelliklere sahip olan oyuncakların seçilmesidir.
*Özellikle 0-3 yaş döneminde çocuklar duyuları ile öğrenir. Bu nedenle seçilen oyuncakların çocuğunun duyu organlarına hitap etmesine özen gösterilmelidir.
* Silah, bıçak gibi şiddet içerikli ya da şiddete teşvik edici nitelikteki oyuncaklar satın alınmamalıdır.
*Satın alınan oyuncakta milli ve manevi değerlere, evrensel ahlak kurallarına aykırı unsurlar bulunmadığına dikkat edilmelidir.
*Oyuncağın sağlam ve dayanıklı olmasına dikkat edilmelidir. İyi bir oyuncak kullanışlı, bakımı, onarımı ve temizlenmesi kolay olmalı boyası çabuk çıkmamalıdır.
*Oyuncaklar çok karmaşık olmamalı, mümkün olduğunca sade, kolay anlaşılır şekilde tasarlanmış, ayrıntısız ve köşeleri yuvarlak olmalıdır. Sivri ve keskin yüzeyleri bulunan oyuncaklar tercih edilmemelidir.
*Oyuncak çocuğa zarar vermeyecek nitelikte, çocuğun kullanabileceği büyüklükte ve ağırlıkta olmalıdır.
*Oyuncak satın alırken cinsiyete göre oyuncak ayrımı yapılmamalıdır.
*Pille çalışan oyuncakların pil kutusu kolayca açılmamalı ve vidalı olmalıdır.
*Oyuncağın üzerinde yer alan yaş sınırlamalarına dikkat edilmelidir. 3+ işaretini bulunan oyuncaklar bebeğin ağzına götürüp yutabileceği parçalar içerdiği için tehlikelidir.
*Oyuncağın üzerinde AB ve ülkemizin güvenlik ve standartlarına uygun olduğunu belgeleyen CE işaretinin bulunmasına dikkat edilmelidir.
*Sağlık standartlarına uygun, çocuklara zarar vermeyen ham maddeden üretilmiş oyuncaklar tercih edilmelidir. Oyuncağın zararlı kimyasallar içermemesi oldukça önemlidir.
*Malzemesi kötü kokan oyuncaklar kesinlikle satın alınmamalıdır.
*Sağlıksız gıda tüketimini teşvik edici nitelikteki oyuncaklar tercih edilmemelidir.
*Pelüş oyuncaklar bebeklerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle oynaması için bebeklere tüylü ve pelüş oyuncak verilmemelidir.
*Bebek oyuncakları belli aralıklarla gözden geçirilmeli, tehlike yaratacak kırık, gevşeme, çatlama veya kırılma olup olmadığı kontrol edilmelidir.
*Patlama ve nefes borusunu tıkama riski nedeniyle bebeklere asla balon verilmemelidir.
Kaynak: ASHB çocuklar için oyuncak seçim rehberi
