Son dönemlerde yapılan bir çalışmada perspektif kazanma ve ahlaki motivasyonu şiddet uygulayanlar şiddet kurbanları kurbanlar ve toplumu yanlışı çocukların yaşamlarında önemli bir rol oynadığı ortaya çıkarılmıştır (Gasser&Keller,2009). Zorbaca davranış sergileyenler diğer çocuklara karşı büyük ölçüde saldırgan iken şiddet kurbanı olmamaktadır.
Zorbalık kurbanları diğer çocuklara karşı hem çok saldırgandır hem de diğer çocukların uyguladığı değişikliği de maruz kalmaktadır. Kurbanlar şiddet karşısında saldırganlaşmayan pasif alıcı konumuna düşmektedir. Toplum yanlısı çocuklar paylaşma yardımcı olma teselli etme ve empati kurma gibi pozitif davranışlarda bulunmaktadır.
Bir araştırma da 34 sınıfla yapılan öğretmen ve akran puanlamaları kullanılarak 217 adet 7-8 yaşındaki kız ve erkek çocuk daha önce listelenen 4 aylık ayrı kategoriye dağıtıldı 5 maddelik. Bir ölçek üzerinde öğretmenler çocuğun başkalarına ne sıklıkla zorbalık uyguladığını ve çocuğun ne sıklıkla sorgulayan maruz kaldığını değerlendirdi. Başka bir ölçek üzerinde öğretmenler çocukların 3 alandaki toplum yanlış davranışlarını da değerlendirdi başkalarıyla rahatlıkla paylaşıma girmeleri gerektiğinde başkalarının teselli eder ve insanlarla empati kurar. Çocukların sınıfta kimlerin şiddet uyguladığı, kimlerin kurban durumuna düştüğü ve kimlerin toplum yanlısıyla dışarıda bulunduğu konusundaki göndermeler değerlendirildi. Şiddet uygulayan kurban olan ve toplum yanlışlıkla kalan çocuklar üzerine mutlaka sağlayamayanlar çıkarıldıktan sonra kalan öğretmen ve akran puanlamaları birleştirildiğinde 49 şiddet uygulayan, 80 şiddet kurbanı, 33 kurban ve elli toplum yanlısı çocuk olduğu saptandı. Çocukların perspektif kazanma becerileri zihin görevleri kuramı ile ahlaki motivasyonunu kural çiğnemelerini anlatan hikayelerdeki doğru ve yanlış boyutları hakkında çocuklarıyla görüşme yapılarak değerlendirildi. Bir zihin görevi kuramına göre çocukların insanların başkaları hakkında yanlış inançlara sahip olabileceğini anlayıp anlamadığını bulmak için teste tabi tutuldular. Bir başka zihin görevi kuramında çocukların insanların zaman zaman gerçekleştikleri dışında bir duyguyu yansıtmak suretiyle gerçek duygularını sakladıklarını anlayıp anlamaları ölçüldü. Ayrıca çocuklarla bir görüşme yapılarak onlara 4 adet ahlaki sapma örnekleri içeren hikayeler anlatıldı. Daha sonra çocuklara burada geçen davranışların doğru mu yoksa yanlış mı olduğu ve hikayelerdeki kişilerin ne gibi şeyleri hissetmiş olabileceği soruldu. Çalışmanın sonuçlarından yalnızca zorbalık kurbanlarının, şiddet uygulayanların değil, perspektif kazanmada eksik kaldığı ortaya çıktı. Daha sonra yapılan analizler gösterdi ki, hele ki saldırgan çocuk grubunun zorbalık uygulayanlar ve zorbalığa maruz kalanlar ahlaki motivasyon eksiği bulunmaktadır.
Yapılan analizler şiddet uygulayanlar portresi ile tutarlı çıktı. Buna göre bu tür çocuklar perspektif kazanma becerileri akranları ile ilgili etkili iletişim kurma açısından sosyal olarak yetkin ve bilgileri bireylerdir ancak şiddet uygulayan çocuklar sahip oldukları bu sosyal bilgiyi kendi çıkarları doğrultusunda manipüle etmektedir. Ayrıca yapılan analizler şiddet uygulayanın ahlaki duyarlılığa sahip olmadığını şekilde resmi doğrulamaktadır.
Kaynak:
Santrock J. (2017) “Yaşam Boyu Gelişim” Nobel Akademik Yayıncılık.C.13
