Gelişim Kuramları- Ekolojik Kuram

Gelişim Kuramları- Ekolojik Kuram

Ekolojik kuramlar çevresel faktörleri vurgularlar. Etolojik kuramlar ise biyolojik faktörleri vurgularlar. Yaşam boyu gelişimi anlamada önemli doğruları olan bir ekolojik kuram Bronfenbrenner’in ekolojik kuramıdır. Bu kuram gelişimin birkaç çevresel sistemin etkisini yansıttığı iddiasındadır. Kuram beş çevresel sistem tanımlar: mikrosistem, mezosistem, egzosistem, makrosistem ve kronosistem.

Mikro sistem bireyin içinde yaşadığı ortamdır bu ortam kişinin ailesi akranları okulu ve mahallesi gibi bağlamları içerir. Sosyal aktörlerle örneğin ebeveynlerle, akranlarla ve öğretmenlerle doğrudan etkileşimler bu mikro sistem içinde gerçekleşir. Birey bu ortamdaki deneyimlerin pasif bir alıcısı değil aynı zamanda ortamların yapılandırılmasına yardım eden kişidir.

Mezosistem mikro sistemler arasındaki ilişkileri veya bağlamlar arasındaki bağlantıları içerir. Örnek olarak ailedeki deneyimlerle okul deneyimleri arasındaki ilişki ve ailedeki deneyimlerin akran deneyimleri ile ilişkisi verilebilir. Örneğin ebeveynlerince reddedilmiş bir çocuk öğretmenleriyle olumlu ilişkiler geliştirmede güçlük çekebilir.

Egzosistem kişinin aktif rolünün olmadığı bir sosyal ortamla kişinin yakın bağlama arasındaki bağlantılardan oluşur. Örneğin evde bir kocanın veya çocuğun yaşantıları Ali’nin iş yaşantısından etkilenebilir anne işinde daha çok seyahati gerektiren bir terfi alabilir ve bu durum kocasıyla çalışmasını artırabilir ve çocuğuyla da etkileşimini değiştirebilir.

Makrosistem ise kişilerin içinde yaşadıkları kültürdür. Bireyin içinde bulunduğu kültürün bir grup insanın davranış örüntülerine inançlarına ve nesilden nesile geçen diğer tüm ürünlerine karşılık olarak kullandığını düşünelim.Bir kültürün diğer bir veya birkaç kültürle karşılaştırmasını sağlayan kültürler arası çalışmaların gelişimin ne derece genel olduğu hakkında bilgi sağladığını düşünelim.

Kronosistem sosyotarihsel koşulların yaşam boyu geçişlerinin ve çevresel olayların nasıl bir örüntü içinde gerçekleştiğidir. Örneğin boşanma bir geçiştir. Araştırmacılar boşanma sonrasındaki ilk yıl içinde boşanmanın çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerinin zirve yaptığını boşanmadan 2 yıl sonra ise ilişkilerinin durağan hale geldiğini bulmuşlardır.

Ekolojik Kuramın Değerlendirilmesi

Kuramın katkısı çevresel sistemlerin makro ve mikro boyutlarının sistematik olarak incelenmesi ve çevresel sistemler arasındaki bağlantılara dikkat çekmesidir. Kuramın daha ileri düzeyde katkısı komşular, din, okul ve işleri gibi çocuğun gelişiminde etkili olan aile dışı sosyal bağlamalara geniş çaplı vurgu yapmasıdır. Eleştiriler ise biyolojik faktörlere yeteri kadar dikkat çekmemesi ve bilişsel faktörlere çok az vurgu yapmasıdır.

Kaynak:

Santrock J. (2017) “Yaşam Boyu Gelişim” Nobel Akademik Yayıncılık.C.13

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir