Bu rapor sosyal hizmet uygulaması dersi kapsamında öğrenciler tarafından hazırlanmış olup ideal sosyal inceleme raporunun nasıl olmasına dair bir iddia taşımamaktadır. Raporda yer alan bilgi ve olaylar öğrenci tarafından doldurulmuştur.
Görüşme Yapılan Kişinin/Kişilerin
Adı ve Soyadı : J. B.
Görüşme Tarihi: 18.03.2021
Görüşme Süresi: 1 saat
Görüşme Sırası (Kaçıncı Görüşme Olduğu):1
Görüşme Öncesi Ön Bilgi/Ön Çalışma:
Görüşmenin yapıldığı yer : Çocuk İzlem Merkezi Görüşme Odası
Görüşme nedeni: 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve CMK 236/3.maddesi gereğince kaçırılan ve hakkında istismar şüphesi bulunan J.B ile görüşme yapılmıştır.
Bilgi Kaynakları:
-Müracaatçı J. B. ile 18.03.2021 tarihinde yapılan görüşmede elde edilen bilgiler.
-Dosya bilgileri ve toplanılan belgeler.
Dosyadan edinilen bilgiye göre 2009 doğumlu kız çocuğu J. B. komşuları ve aile dostları olan R. B tarafından annesinden önceden izin alınmak suretiyle ata binmek bahanesiyle götürülmüş ancak daha sonra kaçırılarak 35 gün sonra kolluk kuvvetlerince R. B. İle bir karavanda bulunmuştur. Yapılan klinik muayenede herhangi bir istismar bulgusuna rastlanmamıştır.[1] Adli görüşme amaçlı yapılan görüşmede müracaatçı J.B. hakkında hazırlanan süreç raporunun ilk aşaması şu şekildedir:
Görüşmenin Amacı:
Cinsel istismar şüphesi ile merkeze getirilen mağdur çocuk ile ilgili çocuğun yüksek yararı gözetilerek ve ikincil örselenmesini önlemek amaçlı kaçırılma olayı ve istismar ihtimaline yönelik adli görüşmenin gerçekleştirilmesi
Görüşme Süreci:
Görüşme öncesi görüşme odası havalandırılmış, çocuğun ihtiyaç duyabileceği su, peçete gibi ürünler kontrol edilmiştir (Görüşme öncesi fiziksel mekanın düzenlenmesi)
J.B. 12 yaşında, orta boylu ve zayıf yaşıtlarına göre daha küçük bir dış görünüşe sahiptir. Fiziksel veya zihinsel anlamda herhangi bir engeli yoktur. Görünüşte kaçırılmaya bağlı fiziksel bir iz yoktur. J.B. görüşmeye geldiğinde tedirgin, şaşkın ve yorgun görünmektedir.
-Merhabalar, istediğin yere geçip oturabilirsin (çocuk ayakta karşılanarak içeri davet edilir ve çocuğun kendini rahat hissedebileceği bir yere oturması beklenir. Sosyal çalışmacı çocukla aynı seviyede olacak şekilde bir oturma pozisyonu alır.)
-Benim adım Merve. Seninki ne? (tanışma, bağlantı kurma)
-J.
-J. çok güzel bir isim. Karnın aç mı? Ya da tuvalet ihtiyacın var mı? (Görüşme öncesi çocuğun fiziksel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurma)
-Hayır. Ama biraz susadım.(Sosyal çalışmacı çocuğun ihtiyacını karşıladı)
-Peki bakalım. Benim işim burada çocuklarla görüşmeler yapmak. Gördüğün gibi burada bir ses kayıt cihazı ve bir kamera var. Bizim konuştuklarımızı kaydedecek. Böylelikle senin bana söylediğin herşeyi hatırlayabileceğim. Ben bazen bazı şeyleri unutabilirim. Bu cihazlar söylediğin herşeyi yazmadan seni dinleyebilmemi sağlıyor. Şimdi kaydımızı izninle başlatacağım. (CMK 52/3a gereğince mağdur çocukların dinlenmesi sırasında ses ve görüntü kaydı yapılması zorunludur)
-… Hıhı (sessizlik sonrası kafasını sallayarak cevapladı. Ses kaydına karşı tedirgin görünüyordu.)
– Teşekkür ederim. Öncelikle sana şunları söylemek istiyorum. Konuşmanın herhangi bir yerinde kötü ya da huzursuz hissedersen bana görüşmeyi durdurmak istediğini söyleyebilirsin. Ayrıca lütfen anlattıklarından dolayı sana kızmayacağımı ve beni üzmeyeceğini unutma. Söylemek istediğin her şeyi benimle paylaş. (çocuğa görüşme kurallarının tanıtılması).
–Tamam. (Hala gergin görünüyor ve arada ses cihazına bakıyordu).
–Şimdi seni daha yakından tanımak istiyorum. Bana biraz kendinden ve ailenden bahset.(Çocuğun rahatlamasını sağlamak için esnek sorular)
– Kız kardeşlerim K. ve S. var. Her ikisi de benden küçük. K. ortanca, S. en küçüğümüz. Annem ev hanımı. Babam çiçekçi.
–Hmm. Güzel bir aile. Benim de iki kız kardeşim var. (Yakınlık kurma için kendini açma). Peki, şimdi birbirimizi daha iyi tanıyoruz. Bu gün neden burada olduğunu biliyor musun? (görüşmenin amacına yönlendirme)
– Sanırım.
-Peki neden buradasın?
-Aileme haber vermeden uzun bir tatile çıktık.
-Öyle mi? Kiminle tatile çıktınız?(Kapalı uçlu soru)
-B. ile.
-Kim bu B.? (kapalı uçlu soru)
-Komşumuz. Annemle babamın arkadaşı. Beni gezmeye götürdü. At binmeye. Annemin haberi vardı. Sonra biraz uzaklaştık ve bir hata yapıp annemlere haber vermeyi unuttuk. Sonra polisler karavanda bizi buldu ve buraya getirdiler. Sadece biraz geziyorduk… (ezberlenmiş cümleler gibi konuşuyordu).(yapılandırılmış ürün, spontane olmayan ifade)
-Özür dilerim. Benim biraz kafam karıştı. Hadi baştan alalım. Bana biraz B’den bahset.
-B. bizim komşumuz, karısı G. ile neredeyse her gece gelirler ya da biz onlara gideriz. Bazen bizde yatarlar.
-Demek bazen size yatıya geliyorlar (içerik yansıtma).
-Evet, bazen de biz onlara gideriz. Bahçede büyük bir trambolin var hep birlikte yıldızların altında uyuruz.
-Hmm. Peki, B. nasıl biri? (Açık uçlu soru)
-B. çok iyi biri bizi çok sever. Bizimle de çok ilgilenir. Tıpkı kendi çocukları gibi. Biz kollarında sallar bizimle yapboz yapar. Tam bir eğlenceli baba gibidir.
-Hmm, (tek kelimeli pekiştireçler). Peki söyler misin B. ile at binmek için ne zaman gitmiştiniz?(olayı detaylandırmaya çalışma)
-Hatırlamıyorum.
-Peki neyle gitmiştiniz?
-B. beni arabasıyla piyano dersi çıkışı aldı ve atlara götürdü.
-Demek seni arabasıyla almıştı (içerik yansıtma). Görebildin mi peki atları?(Kapalı uçlu soru)
– II şey evet. (kendinden emin konuşmuyordu)
-Öyle mi çok şanslısın biliyor musun benim atlara alerjim var o yüzden atlarla vakit geçiremiyorum.(Kendini açma, sohbete teşvik)
-Sende ilaç içseydin.
-Ne ilacı?
-Atlar için alerji ilacı. B. bana gitmeden önce ilaç verdi.
-B.nin sana ilaç verdiğini söylüyorsun (içerik yansıtma) tarif eder misin nasıl bir ilaçtı?
-Evet. Küçük, yuvarlak, mavi bir ilaçtı.(yeterli miktarda detay verme)
-Tamam, bunu aklımda tutarım. Peki atları görmeye arabayla gittiğinizi söylemiştin. O zaman karavanla ne zaman gezmeye başladınız?
-Iı.. Şey..Yolda uyumuştum, hatırlamıyorum.
-Peki, nereleri gördünüz tatilde?(Açık uçlu soru sorma).
-İsimlerini bilmiyorum. Birkaç sahile gittik.(detaylı ayrıntı verememe)
-Eğlenceli bir tatil miydi neler yaptınız?(Açık uçlu soru)
-Evet. Dolaştık, yüzdük öyle şeyler. (detaylı ayrıntı verememe)
-Peki. Yaklaşık kaç gündür tatilde olduğunu biliyor musun?
-Bilmiyorum.
-35 gündür senden haber alamamışlar. Annenler senin için çok endişelenmiş olmalı.(durumla yüzleştirme)
-… (ses kayıt cihazından gelen cızırtıdan rahatsız ve tedirgin oldu).
–B, nerde ona ne olacak? (saldırganı/istismarcıyı merak etme/affetme davranışı).
-Onunla da başkaları görüşüyor. O bir yetişkin olduğu ve annenlere haber vermediği için kötü bir şey yaptı.
-Kötü bişi yapmadı o görev… (yanlış bir şey söylediğini farkederek kesti)
-Ne görevi?
-Hiç.
– J, bana ne kadar çok şey anlatabilirsen ben de olayları o kadar iyi anlayabilirim ve sana daha iyi yardım edebilirim.(Konuşmaya cesaretlendirme)
–Hayır. (ses kayıt cihazından gelen cızırtıya odaklanarak). Bizi dinliyorlar. Bizi buharlaştırırlar.
–Kimler?
-Konuşmak istemiyorum. Konuşmayı kesmek istiyorum.
-Bak bizi kimse dinlemiyor. Bu sadece bir kayıt cihazı. Sesimizi kaydetmeye yarıyor. Şimdi onu kapatıyorum ve sadece kamera bizimle olacak. (güven ilişkisinin yeniden tesisi)
-Yapamam.(ağlamaya başaldı ve ona sakinleşmesi için biraz süre tanındı)
-Senin iyiliğin için bize olup biteni anlatmalısın.
-Yapamam. Bizi buharlaştırırlar. (iyice korkmuş görünüyordu)
-Kim sizi buharlaştırır?
-Onlar, uzaylılar. Bizi onlar kaçırdı.(sessizce söyledi)
-Merak etme burası özel bir yer. Sana burada zarar veremezler. Mesala bu camlar ses ve kurşun geçirmezler. Seni buradayken dinleyemezler. Şimdi bana neler olduğunu anlat. (serbest öykülemeye teşvik)
– … (sessizlik). Bizi arabayla ata binmeye giderken uzaylılar kaçırdı.
-Sizi uzaylılar mı kaçırdı?(duruma açıklık getirme)
-Evet.
-Uzaylılar sizi nereye kaçırdı?(Kapalı uçlu soru)
-Ben sessiz bir yerde bir karavanda uyandım. Karanlıktı. Hareket ettiğimi hissettim. Ama bir yataktaydım. El ve ayak bileklerimden bağlanmıştım, hareket edemiyordum. Kulağımda monoton bir ses duyuyordum. İnterkom gibi beyaz bir kutuya benziyordu. Yastığımın kenarında onu görebiliyordum. Tekrar tekrar uyanıp çok derin bir uykuya dalıyordum.
-Çok korkmuş olmalısın (Duygu yansıtması). Sonra ne oldu?
-Tekrar uyandım. Bağlarım çözülmüştü. Zeta ve Zethra adında uzaylılar bana benim de kısmen uzaylı olduğumu söylediler.
-Hmm. (asgari düzeyde teşvik).
-Annem biyolojik annemdi ama babam biyolojik babam değildi. Babam yabancı bir gezegendendi. Kutu bana “Senin için önemli bir görevimiz var. Yerine getirmek için erkek bir partner bul.” dedi. Görev 16 yaşıma kadar yabancı gezegeni kurtaracak bir çocuk sahibi olmamdı. Kutunun dediğine göre eğer görevi yerine getiremezsem yedek plan olarak kız kardeşim S.yi kullanacaklardı. O da yarı insan yarı uzaylıydı o da kaçırılacaktı. “Karavanın ön tarafına git. Orada erkek partnerini bulacaksın.”dedi o ses.
-Peki sonra?
-Karavanın ön tarafına gittim. Koltukta B. bekliyordu.
-Onu görünce ne hissettin? (kendi psikolojik durumuna ait göndermeleri öğrenme).
-Çok sevdiğim ve güvendiğim bir insandı ve onu tanıyordum. Artık yalnız değildim. Çok büyük bir rahatlama hissettim (kendi psikolojik durumuna ait göndermeler yapabilme). Ama üstü başı kan kaplıydı kesiği vardı. Kımıldamıyordu. Gözleri kapalıydı. Ölü gibi görünüyordu.
-Peki ne yaptın?
-Ağlıyordum. Onu sarsıp ona dokunuyordum. “Uyan, uyanman lazım.” dedim. O da uyandı ve ne olduğunu anlatmaya başladı. Arabayla ata binmeye gidiyorduk. Birden gökyüzünden gelen parlak bir ışık görmüş. Araba titremeye ve sarsılmaya başlamış. O güçlü ışığın bizi yakaladığını söyledi.(doğru akrtarılmış ancak anlaşılmamış detaylar). Ben de, “Hayır, burada birlikteyiz ve bir görev var.” dedim. (Karşılıklı diyalogların aktarımı). Erkek partnerin o olduğundan tam olarak emindim. Birlikte bir çocuk yapmamız gerekiyordu.
-Olanlarda bir tuhaflık hissettin mi?(olaylara farklı bir bakış açısı geliştirmeye çalışma)
-Onun 40 yaşında bir erkek benimse 12 yaşında bir kız olmam gerçeği çok tuhaf. Olanlar tuhaftı ama. Ben bir uzaylıyım. Ben tuhafım. Normal değilim zaten.
-Sonra ne olduğunu hatırlıyor musun?
-B.nin karavan dolaplarını karıştırdığını hatırlıyorum ve dolaplardan birinde üç ya da dört kitap vardı. Kitapların çocuk yapmakla alakalı olduğunu biliyorum. O kitaplara birlikte baktık. (istismarla ilgili detaylara yer verme). Bundan bir müddet sonra kutu şöyle dedi: “Erkek partnere insanları neyin mutlu ettiğni sorma vaktinin geldiğini düşünüyoruz.”(alışılmadık detaylar).
-Peki bahsedilen görevle ilgili şeyleri yaptınız mı?
-Evet, yani sanırım. (kendi ifadesi hakkında şüpheye düşme). Kitaplardakine benzer şeyler yapıyorduk.
-Senden bir şey yapmanı istedi mi?(istismarın boyutunu öğrenme)
-Hayır. Ben sadece uzanıyordum. O üstümde oluyordu. Soyunmaya başlıyordu. Sonra beni soyuyordu. (Karşılıklı etkileşimlerin tasviri).
-Başka hatırlayabildiğin bir şey var mı?
-Karavanın tavanında küçük bir pencere vardı. O pencereden yukarı bakardım ve ben yapraklara bakabiliyordum (tekrar ağlamaya başlıyor). Orada bir dal ya da ağaç gibi bir şey vardı ve ben de öylece yapraklara bakardım. (Periferik/çevresel detay verme).“Yapraklara bak. Yapraklara bakarsan her şey yoluna girecek.” diye düşündüm.
-Peki başka söylemek ya da sormak istediğin bir şey var mı?
-Hayır.
-Anladım. Tüm bu olanlar, yaşadıkların anlatması zor şeyler. Bunları benimle paylaştığın için teşekkür ederim. Sen gerçekten güçlü bir kızsın. (güçlendirme yapma). Seni korumak için birkaç gün burada misafir edeceğiz. Böylece bu süre zarfında bu odaya gelip tekrar konuşabiliriz. Yakında anne ve baban da burada olur. Anlaştık mı?
-Hı hı.
Değerlendirme:
Görüşme öncesinde J.B.nin dosyası incelenerek vaka ile ilgili bilgi sahibi olundu. Mağdur çocuk adli görüşmeye alınmadan oda havalandırıldı ve su, kağıt mendil gibi ihtiyaç duyulabilecek malzemeler kontrol edildi. Görüşme süresince J.B. tedirgindi. Görüşemenin başlarında onu rahatlatmak için önce fiziksel ihtiyaçlarına odaklanıldı. Fiziksel ihtiyaçları karşılandıktan sonra tanışma ve bağlantı kurma amaçlı sorular soruldu. Daha sonra güven tesisini sağlamak için kamera ve ses kaydı hakkında ve görüşmenin kuralları hakkında bilgilendirmeler yapıldı. Görüşmeyi istediği zaman sonlandırabileceği söylenerek görüşmenin kontrolünün kendi elinde olduğu sezdirildi. Böylece rahatlaması amaçlandı; ancak gerginliğinin devam etmesi üzerine ailesi hakkına esnek sorular sorularak yakından ilgilenme becerisi ile rahatlaması ve görüşme ortamına güven sağlandı.
Vakada ölçüt bazlı içerik analizi (Criteria-based content analysis=CBCA) kullanıldı. Bu yöntem başından cinsel istismar vakası geçen çocukların ifadelerine dayanarak 19 ölçütle bu olayın gerçekten yaşanıp yaşanmadığını anlamak için yapılır. 8 ve daha fazla ölçütün varlığı olayın doğru olduğunu gösterir. CBCA ölçütleri; “ifadelerin tutarlılığı (mantıksal yapı), yapılandırılmış ürün olması (spontane ifade), yeterli miktarda detay, kavramsal çatı, karşılıklı etkileşimlerin tasviri, karşılıklı diyalogların aktarımı, beklenmedik yarım bırakmalar, alışılmadık detaylar, periferik çevresel detaylar, doğru aktarılmış fakat anlaşılmamış detaylar, harici olaylara göndermeler, kendi psikolojik durumuna göndermeler, saldırganın psikolojik durumuna ait göndermeler, spontane düzeltmeler, hafızanın yanılabilriliğini kabul, kendi ifadesi hakkında şüpheye düşme, kendini suçlama, saldırganı affetme, suça dair spesifik karakteristikler” şeklinde sıralanabilir. Çocukla yapılan adli görüşmede istismar olgusu olup olmadığını anlamak için bu ölçütler dikkate alınarak bir görüşme ve puanlama yapıldı.
Çocuğun biraz rahatlamasının ardından görüşmede bulunma nedenini bilip bilmediği soruldu. Bunun üzerine ezberlemiş gibi göründüğü hikayeyi anlatmaya başladı. Yapılandırılmış hikayeden yola çıkarak doğruyu söylemediği düşünüldü ve B. ile olan tanışıklıklarını tanımlaması ve hikayeyi adım adım anlatması için açık/kapalı uçlu sorular soruldu. B. ile olan aile ilişkilerinde çocuklarla çok ilgilendiği ve yatılı kalma davranışlarının olduğu öğrenildi. Daha sonra atlara görmeye gitmesiyle ilgili olayların detaylandırılması istendi. Yola B. nin kendi aracıyla çıkıldığı ve yolda kendisine bir ilaç verildiği öğrenildi. Dosyadan edinilen bilgi doğrultusunda polisler tarafından karavanda bulunduklarına dair ön bilgi kullanılarak kaçırılma olayına ilişkin çelişkiler ortaya çıkarılmaya çalışıldı ve bu kapsamda arabadan karavana geçiş anını hatırlamadığı –belki de ilacın etkisinde olduğu- öğrenildi. Tatilin detaylarına yer verememesi ve hatırlamaması, soruları geçiştirmesi ve sık sık ses kayıt cihazına odaklanarak tedirgin olması dikkat çekti. Bu sırada B.yi sorarak istismarcıyı merak etme davranışı gösterdi. (Sevilen bir yakınından gelen istismar davranışında kişinin kötü bir sonuç yaşayabileceği düşünüldüğünden mağdur çocuk sevdiği kişi için tedirgin olabilmektedir.) B.nin başına kötü bir şey geleceği düşüncesiyle bir an hikayesinin dışına çıkarak onun kötü bir şey yapmadığını belirtti ve görev diye başlayarak söylememesi gereken bir şeyi söylediğini farkederek susması hikayesinde anlatmadığı detayların olduğunu düşündürdü. Ses kayıt cihazından gelen cızırtıdan korkması nedeniyle yapılama tekniği ile onu cesaretlendirmek amacıyla bildirimlerde bulunularak olayı anlatması için teşvik edildi ve yeniden güven kuruldu. Daha sonra hikayesini serbest öyküleme şeklinde anlatmasına izin verildi. Hikaye içinde spontane ifadeler, detaylı anlatımlar ve karşılıklı ilişkilerin tasvirinin yapılması hikayenin kuvvetli yönleriydi. Süreç boyunca hikayeyi serbest bir şekilde aktarabilemesi için asgari düzeyde teşvik verildi ve empatik ilişki kurma amaçlı duygu yansıtması yapıldı. Konuşmanın içeriğinde interkom gibi bir kutudan talimatlar geldiğini söylemesi ses kayıt cihazından tedirgin olmasını açıklıyor ve hikayesini güçlendiriyordu. Yaşamış olduğu tedirginlik ve korku nedeniyle hikayesine inandığı sonucu çıkarabilirdi. Uzaylılarla ilgili bir hikayeye inanmış olması ve bunu tuhaf bulmaması zihinsel gelişim süreciyle açıklanabilir. Çocuğun 12 yaşında olması soyut işlemler döneminde olduğunu göstermektedir. Piaget’nin bilişsel (zihinsel) gelişimin son dönemi olarak nitelendirdiği bu aşama 11-12 yaştan sonrasını içermektedir. Yaşadığı toplumdaki kültürel düzeyde uzaylı hikayelerinin yaygınlığı da[2] yaşadığı deneyimi kuvvetlendiren unsurlar olarak görülebilir.
Sonuçta başlangıçta bahsedilen CBCA ölçütleri baz alındığında mağdur çocuğun ifadeleri kendi içinde tutarlıdır. Konuşması olayın kavramsal çatısına uygundur. Yaşadığı mağduriyeti anlatırken spontane ifadeler kullanmış ve yeterli miktarda detay verebilmiştir. Karşılıklı etkileşimlerin tasvirini yapabilmiş, alışılmadık detaylara ve diyaloglara yer vermiştir. Olay esnasında kendi psikolojik durumuna ve çevresel detaylara yer verebilmiştir. Bunlar istismar olgusunu güçlendirmektedir. Ayrıca suça dair spesifik karakteristikler ölçütü değerlendirildiğinde suçun niteliğinin kaçırma olayının yanında pedofiliyle ilişkilendirilebileceğini göstermektedir. Pedofili vakalarında genelde baskı, tehdit ve zorlama gibi davranışlarla istismar gerçekleştirilmektedir. Ancak bu vakada çocuğun anlam dünyası kullanılarak bir manipülasyon yapılmıştır. Bu çerçevede çocuğu inanabileceği bir hikaye uydurulmuş; hikayeyi kuvvetlendirmek için cihazdan talimatlar verilmiştir. İstismarcı tarafından çocuğa ilaç verilmesi çocuğun detayları sorgulamasını önleyerek istismarcının uzaylılar tarafından kaçırılma hikayesinin çocuk tarafından inandırıcılığını güçlendirmiştir.
Yapılan bu ilk görüşme sonrası çocuğun fiziksel ve duygusal yorgunluğu dikkate alınarak sonraki bir zamanda ileri araştırma ve kaçırılma olayı ve uzaylılara dair yanlış anlayışlarının değiştirilmesi için çocuğun gözetim altında tutulması bu nedenle merkezde misafir edilmesi düşünülmüştür.
Gelecek Görüşme İçin Planlama: Ertesi gün 19.03.2021 tarihi için tekrar bir görüşme planlandı.
[1] Olaya dair vaka örneği “Abducted in plain sight” isimli gerçek suç belgeselinden alınmış; çalışmanın amacına uygun olarak kurgulanmıştır. Gerçek olay ABD’de gerçekleşmiş ve belgeselde istismar yılları 1972-1978 olarak belirtilmiştir. İki kez gerçekleşen kaçırma vakasında da istismar açığa çıkarılamamıştır. Kız çocuğu 16 yaşına kadar uzaylılar tarafından kendisine bir görev verildiği şeklinde kandırılarak istismar edilmiştir.
